طراحی مرکز رهایی از اعتیاد با رویکرد افزایش بازدهی در فرآیند ترک معتادین

رساله حاضر پژوهشی در رابطه با تاثیرات معماری و طراحی محیط بر درمان اعتیاد و هدف آن خلق فضاهایی با عملکردهای اقامتی، درمانی، رفاهی، ورزشی و آموزشی برای اثر بخشی بیشتر در بهبود معتادین است، در زمینه درمان اعتیاد راه های مختلفی برای رهایی معتادین در کشور و سایر نقاط جهان وجود دارد در میان این روش ها مراکز اقامتی ترک اعتیاد یا به اصطلاح رایج تر کمپ ها از اصلی ترین و اولین گزینه های ترک مواد مخدر در کشور محسوب می گردند. متاسفانه به غیر از تعداد انگشت شماری از این مراکز اغلب کمپ ها برای کاربری مربوطه که همان ترک اعتیاد می باشد طراحی نشده اند و معمولا ساختمان های فرسوده داخل شهرها با حداقل سرانه موجود و یا ساختمان های نسبتا مخروبه حاشیه شهرها و روستاها را با حداقل امکانات نسبت به این کاربری ها اختصاص می دهند مکان هایی که حضور صرف در آنها بسیار طاقت فرساست و این عدم آسایش و رنج را می بایست به فشار روانی بالای توام با ترک در دوره درمان اضافه کرد. در این پایان نامه پیش از رسیدن به فرایند طراحی تمامی فرضیات شامل تاثیرات کیفیت محیط درمانی و فضای سبز و رضایتمندی از محیط درمانی و سایر مولفه ها از طریق پرسشنامه هایی مورد آزمایش قرار گرفت و تاثیر آنها بر فرآیند درمان معتادین از طریق کاهش عوارض مورد بررسی قرار گرفت، این پژوهش شامل یک مطالعه ی علّی- تطبیقی و همبستگی میان دو گروه از کمپ ها(گروه اول: کمپ های دارای سرانه کافی، امکانات، کیفیت محیطی و فضای سبز مناسب، گروه دوم: کمپ های دارای سرانه ناکافی، امکانات، کیفیت محیطی و فضای سبز نامناسب) می باشد که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و سپس در بین هر گروه پرسشنامه هایی در همین خصوص توزیع شده است. نتایج پژوهش نمایانگر وجود اختلاف معنی داری میان این دو گروه از کمپ ها از بابت میزان اضطراب، عزت نفس، شادکامی و رضایتمندی از محیط کمپ می باشد که در این خصوص کمپ مناسب تر در کاهش عوارض یاد شده و جلب رضایت مراجعین در سطوح بالای موفقیت قرار داشت. نباید فراموش کرد که درمان اعتیاد یک فرآیند چند رشته ای است که عدم توجه به شاخه ای کوچک می تواند موفقیت درمان را دچار ابهام نماید، معماری و طراحی محیط نیز از این حوزه مستثنی نیست شاید در نگاه اول ارتباط کمی میان طراحی معماری و مسئله اعتیاد احساس گردد و سایر روش ها مانند درمان های دارویی و مشاوره های روانشناسی تاثیر بیشتری در درمان این معضل داشته باشد، ولی تنها در کنار هم قرار گرفتن همه این راهکارها می تواند منجر به افزایش موفقیت آمیز درمان اعتیاد در جامعه گردد.